Mükellef nedir, kime mükellef denir?

Öncelikli olarak mükellef nedir ona bir bakalım. Mükellef yükümlü manasına gelir, gelir idaresi bakımından vergi yükümlüsüne verilen addır mükellef. Mükellef bazen tüzel kişi bazen de gerçek şahıs olarak karşımıza çıkabilir. Farklı tanımlarla bu kişi ve şahıslar birbirinden ayrılarak değişik oluşumların oluşabilmesi olanak sağlanmıştır.

Kimler vergi mükellefi olmalı?

Gelir vergisi mükelleflerinin ticari, sınai veya zirai bir işle ilgili fiili olarak çalışmaya başlamaları veya mesleki bilgiye ve ihtisasa (uzmanlığa) dayanan bir meslek ya da sanat faaliyetiyle uğraşmaları, bu kişilerin vergi mükellefi olmalarını gerektirir.

Fiili olarak çalışmaya başlamaktan kasıt mükellefin faaliyetine başladığını gösteren bazı şartların oluşmasıdır. Bu şartlar tüccarlar ve
serbest meslek erbabı için farklılık göstermektedir. İşe başlama ile ilgili kafanıza takılan diğer sorularınız için bu yazımı okumanızda fayda var:https://kurums.com/ise-baslama/

Tüccarlarda İşe Başlama Belirtileri

• Bir işyeri açmak (İşyeri açmaktan maksat, belli bir yerde bilfiilticari veya sınai faaliyete geçmek demektir. Bir yerin ne maksatlaolursa olsun sadece tutulmuş olması veya içinde tertibat ve tesisat yapılmakta bulunması işyerinin açıldığını göstermez.),
• İşyeri açılmamış olsa bile ticaret siciline veya mesleki bir teşekküle kaydolunmak,
• Kazançları basit usulde tespit edilen tüccarlar için işle bilfiil uğraşmaya başlanması.
• Yukarıda sayılan şartlardan herhangi birinin gerçekleşmiş olması mükellefiyette işe başlanıldığını gösterir.

Serbest Meslek Erbabı İçin İşe Başlama Belirtileri

• Muayenehane, yazıhane, atölye gibi özel işyerleri açmak,
• Çalışılan yere mesleki faaliyette bulunulduğunu ifade eden
• tabelalar ve levhalar asmak,
• Her ne şekilde olursa olsun devamlı olarak mesleki faaliyette bulunduğunu gösteren ilanlar yapmak,
• Serbest olarak mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki bir birlik
• veya mesleki bir odaya kayıt yaptırmak, (Bu şekilde birlik veya odaya kayıt yaptıranlar herhangi bir nedenle mesleki faaliyet yapmayacak ise bu durumu vergi dairesine bildirmek zorundadır.)

Kollektif Şirketlerde Mükellefiyet

Gelir vergisi açısından kollektif şirketlerin tüzel kişiliği değil, her bir ortak ayrı ayrı esas alınır ve gelir vergisi, her bir ortak adına ayrı ayrı tarh ve tahakkuk ettirilir. Gelir vergisi stopajı bakımından vergi sorumlusu ve katma değer vergisi bakımından vergi mükellefi ise şirket tüzel kişiliğidir. Gelir stopaj veya katma değer vergisi şirket tüzel kişiliği adına tarh ve tahakkuk ettirilir.

Kollektif şirket; ticari işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklardan hiçbirisinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşı sınırlandırılmamış şirkettir. Kollektif şirket mukavelesi yazılı şekle tabidir, mukaveledeki imzaların noterce tasdiki şarttır.

Adi Komandit Şirketlerde Mükellefiyet

Adi komandit şirketlerde gelir vergisinin muhatabı şirket ortaklarıdır. Gelir vergisi stopajı bakımından vergi sorumlusu ve katma değer vergisi bakımından vergi mükellefi adi komandit şirketin kendisidir.

Adi Ortaklıklarda Mükellefiyet

Adi ortaklığın ticari faaliyette bulunması durumunda ortaklığın bu faaliyetten elde ettiği kazancı ortaklar şirketteki payları oranında beyan eder. Ortakların kazancı ticari kazanç olarak vergiye tabi tutulur. Adi ortaklıklar tüzel kişilikleri olmamasına rağmen diğer şirketler gibi gelir vergisi stopajı bakımından vergi sorumlusudur ve katma değer vergisi bakımından da vergi mükellefidir.

Gelir idaresi mükelleflere kolaylık olsun diye rehberler de yayınlamış durumda. Bu linkten ulaşabilirsiniz:https://www.gib.gov.tr/rehberler-0

Yeni nesilde mükellefiyetle ilgili akla takılanlar

Zaman hızlı bir şekilde akıyor ve zaman içerisinde yeni nesil iş kolları doğabiliyor, on yıl önce olmayan akıl bile edilmeyen bir şey, on yıl sonra başlı başına para kazanılan bir alana dönüşebiliyor. Maliye bile bunlardan bazılarına tanım yapmakta gecikiyor, sonradan takip ederek düzenlemeler getirebiliyor.

Mesale sosyal medya fenomenlerinin elde etmiş olduğu reklam bedelleri, kripto para değer artışlarından kazanılan kazançlar gibi kalemler on yıl önce dünyamızda pek de bir anlam ifade etmiyordu, artık böyle iş kolları var ve hala kripto paralar gibi tanımları flu olan alanlar var. Bu alanlara sonraki yazılarımızda detaylıca girip yeni neslin dertlerine derman olmaya çalışacağız.