Dünya çapında uygulanan bir çok iş modeli mevcut. İş fikrinden başlayarak bir iş konsepti oluşturdunuz ama iş modeli olarak nasıl ilerlemeniz gerektiği konusunda tereddütler mi yaşıyorsunuz. O zaman gelin iş modellerini ve örneklerine beraber göz atalım. Umarın siz de kendinize uyan tarzı bulur ve bol kazançlar elde edersiniz.
Üretici
Fabrikaların doğrudan uçtan uca satılan ürünleri son kullanıcıya sattığı model. Bütün satış ağı üretim yapan tarafından kontrol edilir. Torku ve ona ait doğrudan satış noktaları buna iyi bir örnektir.
Dağıtıcı
Bir distribütör üreticilerden ürün satın alır ve bunları perakendecilere veya halka yeniden satar. Sebze meyve halindeki firmalar buna örnek verilebilir.
Perakendeci
Bir perakendeci, ürünleri bir distribütörden veya toptancıdan temin ettikten sonra doğrudan halka satar. Örnekler – BİM, ŞOK, Gratis, Boyner
İmtiyaz
Bir imtiyaz sahibi (Franchise) üretici, distribütör veya perakendeci olabilir. İmtiyaz alan, yeni bir ürün oluşturmak yerine, telif ücreti öderken ana işletmenin modelini ve markasını kullanır. Örnekler – Domino’s, Yurtiçi Kargo, Getir
Direkt satış
Perakendecilerin, toptancıların ve üreticilerin mağazada müşterilerle yüz yüze uğraştığı geleneksel bir iş modelidir.
E-ticaret
E-Ticaret iş modeli, internet üzerinden direkt müşterilere satışın yapıldığı iş modelidir. Amazon, hepsiburada, trendyol bu modelde çalışanlara örnektir.
Çok kanallı satış iş modeli
Hem çevrimiçi hem de çevrimdışı varlığı olan bir şirket, müşterilerin siparişi çevrimiçi olarak verebilecekleri fiziksel mağazalardan ürün almalarını sağlar. Bu model, fiziksel mağazalarının olmadığı bölgelerdeki müşterilere ulaşmada kolaylık sağlar. Örnekler – Mavi, LCW…
Ek satış iş modeli
Bu modelde, müşterilere sağlanan temel ürün çok maliyete duyarlıdır ve bu nedenle mümkün olduğunca düşük fiyatlıdır. İlk satıştan sonra veya beraberinde ek satışlar yaparak ciro arttırılır. Hava yolu bilet satışları- Pegasus, Thy gibi firmalar örnek gösterilebilir.
Freemium iş modeli
Bu, internetteki en yaygın modellerden biridir. Şirketler mevcut ürünlerinin temel yapısını müşterilere gösterme şansını elde eder. Kendilerine bir taban ve kullanım alışkanlığı oturttuktan sonra ek özellikler sunarak bunlardan gelir elde etmeye çalışırlar. Youtube bunu en iyi kullanan firmalardan biri. Reklamlardan kurtulmak istiyorsanız, Premium abone olmalısınız. Google Fotograflar da yıllarca fremium kullandırılarak büyük bir müşteri tabanı elde edildi. Şimdi bunları zamanla ücretli hale getirmeye çalışıyorlar.
Abonelik iş modeli
Abonelik iş modeli; müşterileri uzun vadeli bir sözleşmede tutmanıza ve tekrarlanan satın almalar yoluyla onlardan yinelenen gelirler elde etmenize olanak tanır. Örnekler – Dsmart, digitürk, Turkcell, Amazon Prime.
Toplayıcı iş modeli
Toplayıcı iş modeli; şirketin çeşitli servis sağlayıcılarının bir niş olduğu ve hizmetlerini kendi markası altında sattığı bir modeldir. Para komisyon olarak kazanılıyor. Örnekler – Uber, Airbnb
Online Pazaryeri iş modeli
Çevrimiçi pazar yerleri; aynı ürünü/hizmeti rekabetçi fiyatlarla sunmak için birbirleriyle rekabet eden farklı satıcıları tek bir platformda toplar. Ürün çeşitliliği, fiyat avantajı, hızlı teslimat gibi özellikler sunar. vb. Örnekler – Amazon, Alibaba.
Reklam
İnternette ücretsiz ürün ve hizmetlere olan talebin artmasıyla; reklam iş modelleri gün geçtikçe artarak karşımıza çıkıyor. Bunun duayeni Youtube, ülkemizden örnek verebileceğimiz yapı Puhutv, Exxen. Mobil oyun sektöründe de reklamlarla para kazanma ağırlıkta olan yöntem.
Veri madenciliği iş modeli
Veri madenciliğini en iyi yapan firmalar sosyal medya devleri. Twitter, facebook kişilerin paylaşımların yaş bilgilerinden, demografik bilgilerinden ve ilişki ağından bilgileri alarak kişiye özel reklamlar gösterme kabiliyetine sahipler. Reklam dışında da raporları ile istedikleri veriyi toplayıp pazarlayabilme şansına sahipler.
Satış Ortağı Pazarlaması
Satış ortağı pazarlama iş modeli, bağlı kuruluşun işini bir ortağın ürününü tanıtmak üzerine kurduğu komisyon tabanlı ürün satış modelidir. Karşılığında, bağlı kuruluş yönlendirilen her satış için bir komisyon alır. Satış ortağı pazarlama iş modeli üzerine daha çok instragramda takipçi sayısı 10 bini aşkın kişiler ve yoğun trafiğe sahip bloglar çalışıyor. Tıklanma başına, satış başına, müşteri kaydı başına, doldurulan form başına gibi fiyatlandırmalar olabiliyor.
Dropshipping
Dropshipping, işletmenin ürün veya envantere sahip olmadığı, sadece bir mağazaya sahip olduğu bir e-ticaret iş modeli türüdür. Gerçek ürün, mağaza nihai müşteriden sipariş alır almaz siparişi alan ortak satıcılar tarafından satılır. Bu ortak satıcılar daha sonra ürünleri doğrudan müşteriye teslim eder.
Çok katmanlı pazarlama
Ağ pazarlaması veya çok katmanlı pazarlama, bir şirketin ürünlerini satan piramit yapılandırılmış bir insan ağını içermektedir. Model, satışı yapan katılımcıların ücretlendirildiği komisyon ile çalışır.
Ağ pazarlama iş modeli, ürünlerin doğrudan katılımcılar tarafından hedef pazara pazarlandığı doğrudan pazarlama ve doğrudan satış felsefesi üzerinde çalışır. Giderek daha fazla insanı, daha fazla mal satarak ve daha fazla insanı sisteme katarak kazanmaları için piramit yapısının bir parçası haline getirerek para kazandırıyor.
Kitle fonlama
Kitle fonlama iş modeli, kullanıcıların sağlanan ürün ve servisleri oluşturulması için katkıda bulunulmasını içerir. Fonlama ve ürün başarılı şekilde ortaya çıktıktan sonra hediyeler veya ürünler ile katkıda bulunanlar ödüllendirir.. Türkiye’de de son dönemde bu alanda önemli gelişmeler gerçekleşiyor. Kitle fonlama ile ilgili yönetmelikler çıktı (https://www.spk.gov.tr/Sayfa/Dosya/1292) ve firmalar bu alanda çaba gösteriyorlar. Arıkovanı, fonbulucu, fongogo bu alanda hizmet veren firmalardan. Kitle fonlama ile yoluna devam edecek firmalara platform olarak yardımcı oluyorlar.
Platform modeli
P2P ekonomisi, iki tarafın mal almak veya satmak veya herhangi bir üçüncü tarafın müdahalesi olmadan bir işlem yapmak için birbirleriyle doğrudan etkileşime girdiği merkezi olmayan internet tabanlı bir ekonomidir. Airbnb buna örnektir
Blockchain
Blockchain değişmez, merkezi olmayan, dijital bir defterdir. Kimsenin sahip olmadığı ama herkesin katkıda bulunabileceği dijital bir veritabanıdır. Birçok işletme, iş modellerini geliştirmek için bu merkezi olmayan rotayı benimsiyor. Sanat eserlerinin NFT olarak satışı günümüzde oldukça popüler hale gelmeye başladı. Bu şekilde satılan eserin alıcıya has, eşleniği olmayan bir sanat olduğu anlaşılmaktadır.
SAAS, IAAS, PAAS
Birçok şirket yazılımlarını, platformlarını ve altyapılarını hizmet olarak sunmaya başladı. ‘Hizmet olarak’ iş modeli daha çok yazılım tarafında karşımıza çıkmaya başladı. Microsoft bir seferlik lisanslardan sürekli gelir oluşturacağı bu modele geçti. Birçok firmada kendini bu şekle çevirdi.
Yüksek Dokunuş
Yüksek dokunuş modeli, çok fazla insan etkileşimi gerektiren bir modeldir. Satış temsilcisi ve müşteri arasındaki ilişki, şirketin genel gelirleri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu iş modeline sahip şirketler güven duygusu üzerine kuruludur. Sadakat bu modeldeki müşterilerde en çok öne çıkan özelliktir. Örnekler – Kuaför salonları, danışmanlık firmaları.
Düşük Dokunuş
Yüksek dokunuş modelinin tam tersi olan düşük dokunmatik model, bir ürün veya hizmetin satışında minimum insan yardımı veya müdahale gerektirir. Bir şirket olarak, büyük bir satış gücünü korumak zorunda değilsiniz, maliyetleriniz azalır, ancak bu tür şirketler aynı zamanda müşteri deneyimini daha iyi hale getirirken insan müdahalesini daha da azaltmak için teknolojiyi geliştirmeye odaklanır. Örnekler – Ikea, Amazongo
Açık Artırma Tabanlı
Çoğunlukla koleksiyonlar, antikalar, gayrimenkuller, taşıt gibi sektörlerde; geliri, açık arttırma yöntemi ile yükselterek kazanç elde etmek için kullanılır.
Bu iş modelinde satıcılar hemen sat fiyatı ile teklif belirler. Bunun üzerine alıcılardan belirlenen süre içinde en yüksek teklifi kim verirse araç ona satarsın. Ödeme; aracı firmaya yapılır, o da komisyonunu keserek satıcıya ödemesini yapar.
Tapu.com, muzayede.com, ikinciyeni.com
Açık Eksiltme Tabanlı
Açık eksiltme, alıcı ve satıcı rollerinin değiştirildiği, yani satıcıların alıcılar yerine fiyat teklif ettiği bir açık artırmadır. Bu iş modeli genellikle benzer bir teklifi tek bir alıcıya satan birkaç satıcı olduğunda kullanılır. Bu satıcılar her teklifle fiyatlarını düşürür ve genellikle en düşük teklife sahip teklif veren açık artırmayı kazanır. Ancak en düşük tekliften daha yüksek bir fiyata sahip olan teklif verenin, alıcı teklifini beğendiğinde açık artırmayı kazandığı durumlar vardır.
Devlet kurumlarının yapmış olduğu ihaleler bu şekilde gerçekleştirilir çoğunlukla.
Tamamlayıcı ürün iş modeli
Tamamlayıcı ürün iş modelinde jilet ve bıçak gibi tamamlayıcı veya refakatçi ürünlerle uğraşan şirketler tarafından kullanılır.Tamamlayıcı veya ilgili düşük marjlı ürünün hacim satışlarını artırmak için yüksek marjlı kök ürünün düşük bir fiyata satılmasını içerir. Bu modeli kullanarak, işletmeler kök ürünün ömrü boyunca yinelenen bir gelir akışı oluşturur.
Jilet, sivrisinek kovar ve diğer doldurulabilir ürünlerle uğraşan şirketler bu iş modelini kullanmaktadır. Ayrıca oyun endüstrisi de oyun konsolunun çok ekonomik bir fiyata sağlanması ve oyunların satışı ile iyi karlar elde ederek bu modelden yararlanıyor.
İndirimli yan ürün iş modeli
İndirimli yan ürün modeli kullanan bir işletme, yüksek marjlı ürünün satışını teşvik etmek için düşük marjlı ürünü çok daha az bir fiyata veya maliyetin altında sunar.
Amazon, Kindle e-okuyucusunu satmak için bu iş modelini kullanmaktadır. Kindle e-kitaplarını gerçek maliyetinden daha düşük bir fiyata sağlar. Böylece insanların Kindle’ı hayatı boyunca düşük maliyetli kitapların tadını çıkarmak için tek seferlik bir yatırım olarak görmelerini sağlar.
İsteğe Bağlı
İsteğe bağlı model, talep üzerine mal ve hizmet teslimi yapılarak (genellikle hemen) müşterinin talebinin karşılandığı bir modeldir. Bu iş modeli internet ve cep telefonlarının kullanımı ile hareket edilir. Şöyle çalışır –
Bir web uygulaması aracılığıyla hizmetlerde; ürünler için müşteri siparişi şirketin çalışanı veya talebi yerine getirici bir ortak tarafından alınır. Sonra çalışan veya iş ortağı, sipariş edilen ürün veya hizmeti hemen veya söz verilen sürede teslim ederek talebi karşılar.
Getir, yemeksepeti isteğe bağlı bir iş modeline örnektir.
Kullanıcı Topluluğu
Bir topluluğun olması ile yürüyen bu iş modeli, üyelik ücreti karşılığında bir topluluğa veya ağa erişim izni vermeyi içerir. Buna örnek verecek olursak, kariyer.net elindeki özgeçmiş havuzunu bu şekilde kullanıma açıyor.
